วันนี้ในอดีต

14 กันยายน 2485 : ยืนตรงเคารพธงชาติไทยเป็นครั้งแรก

เคารพธงชาติ เชิญธงชาติขึ้นสู่ยอดเสา สำนักวัธนธัมฝ่ายหยิง
การเคารพทงชาติ ขนะทำพิธีเชินทงชาติขึ้นสู่เสาเวลา 8.00 นาลิกา ไนงานรื่นเริงของสำนักวัธนธัมฝ่ายหยิง 2 พรึสภาคม 2486 (ภาพจาก ประมวนวัธนธัมแห่งชาติฯ กรมโคสนาการ)
ผู้เขียนกองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่

14 กันยายน 2485 ชาวไทย ยืนตรง “เคารพธงชาติ” เป็นครั้งแรก

“ธงชาติและเพลงชาติไทย …เป็นสัญลักษณ์ของความเป็นไทย…เราจงร่วมใจกันยืนตรงเคารพธงชาติ…ด้วยความภาคภูมิใจในเอกราชและความเสียสละของบรรพบุรุษไทย…” ข้อความเชิญชวนให้ยืนตรง “เคารพธงชาติ” ที่ฟังกันจนคุ้นหู และเป็นกิจวัตรที่กระทำจนคุ้นเคยนั้น มีความเป็นมาอย่างไร

ก่อนอื่นต้องบอกก่อนว่า เราเพิ่งยืนเคารพธงชาติเวลา 8.00 น. และ 18.00 น. อย่างเป็นจริงเป็นจังกัน 80 กว่าปี (ตั้งแต่ปี 2485) ทั้งที่ประเทศไทยมีการใช้ธงชาติมานาน เฉพาะธงไตรรงค์ที่ใช้เป็นธงชาติในปัจจุบันก็มีอายุกว่า 100 ปี

แล้วเราเริ่มต้นการยืนเคารพธงชาติกันแต่เมื่อไร

วัฒนธรรมเคารพธงชาติ 8 นาฬิกา (จาก อนุสรณ์ครบรอบ 100 ปี ฯพณฯ จอมพล ป. พิบูลสงคราม)

แม้รัฐบาลพระยาพหลพลพยุหเสนาออกกฎกระทรวงมหาดไทยเรื่อง ระเบียบการชักธงชาติ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2478 ซึ่งเป็นกฎหมายฉบับแรกที่กำหนดถึงระเบียบในการชักธงและการประดับธงชาติ แต่การยืนเคารพธงชาติก็ยังไม่เป็นที่แพร่หลาย

ความสำเร็จในการยืน เคารพธงชาติ เกิดจากรายการวิทยุกระจายเสียง “นายมั่น-นายคง” ซึ่งผู้ดำเนินการ 2 คนจะสนทนากับผู้ฟังทางบ้านในประเด็นต่างๆ  (ซึ่งวิทยุเป็นเครื่องมือโฆษณาที่สำคัญของรัฐบาลในเวลานั้น) โดยการออกอากาศวันที่ 13 กันยายน ปี 2485 ได้เชิญชวนและนัดหมายกับประชาชนให้ยืนตรงเคารพธงชาติพร้อมกันว่า

“เวลา 8.00 น. นับตั้งแต่เช้าวันพรุ่งนี้เปนต้นไปผู้ที่มีเครื่องรับวิทยุ ก็ขอได้โปรดเปิดไห้ดังๆ ด้วย เพื่อเพื่อนบ้านไกล้เรือนเคียง และคนสัญจรไปมาจะได้ยินทั่วๆ กัน…

สิ่งแรกฉันหยากขอไห้ยุวชนช่วยฉันไห้พร้อมเพรียง เมื่อเวลาประกาสไห้เคารพทงชาติไห้ทำทุกคนเปนการเคารพชาติที่มีคุนแก่เรา และไห้บอกคนไนบ้านทุกคนทำการเคารพด้วยบอกว่าทงชาติยังหยู่ชักขึ้นแล้ว เอกราชของไทยยังบุญมั่นขวันยืนดี เราต้องพร้อมไจกันทำการเคารพทั่วทั้งชาติ และไนเวลาเดียวกันแหละ

ฉันเชื่อมั่นว่าการเคารพทงชาติคราวหน้านี้จะสำเหร็ดได้ด้วยความรักชาติของยุวชนเปนสำคัน ทำตามนี้เรียกว่ายุวชนสร้างชาติ ”

วันที่ 14 กันยายน 2485 ประชาชนจึงร่วมใจกันยืนตรงเคารพธงชาติ และปฏิบัติมาสืบแต่นั้น

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่ 

ข้อมูลจาก :

กรมโคสนาการ. ประมวนวัธนธัมแห่งชาติ พิมพ์โดยคำสั่ง พนะท่านจอมพล ป.พิบูลสงคราม นายกรัถมนตรี 

ชนิดา พรหมพยัคฆ์-เผือกสม. วิทยานิพนธ์หลักสูตรปริญญาอักษรศาสตร์มหาบัณฑิต เรื่องธงไตรรงค์กับการสร้างอุดมการณ์รัฐไทย พ.ศ. 2459 – 2520 สาขาวิชาประวัติศาสตร์ ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย