"ระบอบการปกครองแบบอยุธยา ที่ตกทอดมาจนถึงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ เป็นระบอบที่บาปกรรมทำความเสื่อมโทรมให้แก่ชาติและนิสัยใจคอของพลเมืองไทย" วาทะของ หลวงวิจิต...

งามทั้งห้าไร่ งามเหมือนไพร่ งามจริงหรือประชด? หาที่มาของ สำนวน ที่แทบไม่มีใครใช้กันแล้ว คำว่างามทั้งห้าไร่ เป็นสำนวนเก่าของไทยอีกสำนวนหนึ่ง ซึ่งในป...

สมัย “สมเด็จพระนารายณ์มหาราช” หรือ “พระนารายณ์” เป็นอีกรัชกาลหนึ่งที่มีชาวต่างชาติเข้ามาคบค้าสมาคมกับอยุธยา อีกทั้งยังเข้ามามีบทบาทสำคัญด้านการเมืองเป...

ความรัก สุดอลวน หม่อมราชวงศ์สอิ้ง ลอบได้เสีย กับ "เสมียน" รัชกาลที่ 5 ทรงมีพระราชหัตถเลขา "คบไพร่ทำให้เสื่อมเสีย" ใครบางคนเชื่อว่า พลังที่ยิ่งใหญ่ข...

เปิดเหตุการณ์ "กบฏไพร่" การต่อต้านอำนาจรัฐของ “ไพร่” ในประวัติศาสตร์ไทย รัฐโบราณในดินแดนประเทศไทย อย่างล้านนา, สุโขทัย และอยุธยา ต่างเรียก “กำลังคน...

"ผัวขายเมีย" ในชนชั้น "ไพร่" ครอบครัวขายผู้หญิงในไทยสมัยโบราณ ขายได้เงินเท่าไหร่? ผู้คนในไทยสมัยโบราณนอกเหนือจากชนชั้นระดับเจ้านายและขุนนางแล้ว ส่ว...

“ทาสอยุธยา” ชนชั้นต่ำสุดในสังคมจารีต ที่มีการแบ่งชนชั้น ข้อมูลและหลักฐานปรากฏชนชั้นต่างๆ ทั้งเจ้าขุนมูลนายที่อยู่ชนชั้นบนของสังคม และกลุ่มชนชั้นล่าง ก...

วิถี "สตรีอยุธยา" เป็น "เมียไพร่" ต้องทรหดอดทน ใช้แรงงาน ถูกจับแต่งงาน เลี่ยงโดนนำเข้าวัง ในสังคมอยุธยา ผู้หญิงมีบทบาทดูแลบ้านช่องและพื้นที่การเพาะ...

บทความนี้ คัดย่อมาจาก “ข้าราชการ กับ ราษฎร ในทัศนะของสมเด็จพระยาดำรงราชานุภาพ” ของสายชล สัตยานุเคราะห์ ที่เคยตีพิมพ์ในนิตยสาร “ศิลปวัฒนธรรม” ฉบับเดือน...

แถบลุ่มแม่น้ำมูลตอนบนโดยเฉพาะเมืองนครราชสีมาและบริวาร มีความสำคัญมากในฐานะที่เป็นหัวเมืองสำคัญในดินแดนที่ราบสูงภาคอีสานของสยาม ไพร่ในแถบนี้จึงมักถูกเก...

“การที่พวกเลก, พวกไพร่ ถูกผูกติดอยู่กับที่ดินนั้น ไม่ใช่ล่ามโซ่ไว้จริงๆ หรอก เขาเอาประเพณีนี่แหละข่มไว้ ตัวประเพณีนี่แหละที่อาจฆ่าคนได้ถึงเจ็ดชั่วโค...

ความรักต่างชนชั้นเป็นอีกหนึ่งเรื่องราวที่เกิดขึ้นในแทบทุกอารยธรรม ส่วนใหญ่แล้วมักถูกเล่าในเชิงโศกนาฎกรรม สำหรับในไทยแล้วก็มีบันทึกหลักฐานทางประวัติศาส...