เมื่อวันที่ 29 มกราคมที่ผ่านมา มีรายงานข่าว สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพะเยาได้ดำเนินกิจกรรมปรับปรุงและขุดค้น-ขุดแต่ง โบราณสถานบ้านร่องไฮ หมู่ที่ 1 ตำบลแม่ใส อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา การปรับแปรุงและขุดค้นโบราณสถานในครั้งนี้ได้จ้าง บ. หจก.เฌอ กรีน ดำเนินงานเป็นระยะเวลา 300 วัน (31 ตุลาคม 2560 – 26 สิงหาคม 2561) สถานที่ทำการขุดค้นโบราณสถานในเขตโบราณสถานบ้านร่องไฮ ริมกว๊านพะเยา

นางสาววิวรรณ แสงจันทร์ นักโบราณคดีอิสระ ผู้ควบคุม บ. หจก.เฌอ กรีน ที่ทำการรับจ้างดูแลการขุดค้นโบราณสถานในครั้งนี้ เปิดเผยว่า หลังจากที่ได้ทำการเปิดหน้าดินและขุดค้นมาเป็นเวลาเกือบ 4 เดือน ได้มีการขุดค้นพบโบราณสถานพบซากอิฐโบราณสีน้ำตาลแดงที่ใช้ก่อสร้างเป็นโบราณสถานจำนวนมาก การขุดค้นลงลึกจากผิวดินประมาณ 1.50 เมตร พบการก่อสร้างอิฐโบราณเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดใหญ่ จากการขุดค้นระบุได้ว่าเป็นวัดเก่าแก่อายุกว่า 500 ปี แต่ไม่ทราบชื่อวัดใด ก่อสร้างด้วยอิฐโบราณสีน้ำตาลแดง รูปโครงสร้างวิหารของวัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ส่วนที่เป็นตำแหน่งที่ตั้งของพระประธานในวิหารจะอยู่ในทิศตะวันตกเฉียงเหนือ

จุดดังกล่าวมีการขุดค้นพบโบราณสถานที่สำคัญเป็นสิ่งบ่งบอกว่าเป็นวิหาร คือ พบพระพุทธรูปปูนปั้น 3 องค์ คือปางลีลา 2 องค์ และพบพระพุทธรูปปางมารวิชัย 1 องค์ ฐานพระประธานที่ตัวองค์หายไป เหลือส่วนทางที่เป็นหน้าตักขาในท่าสมาธิ คาดว่าเป็นศิลปะในสมัยพระเจ้าติโลกราช โดยเฉพาะปางลีลาเป็นพระพุทธรูปที่มีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ชัดเจน และยังพบฝ่ามือของพระพุทธรูปใหญ่ขนาดกว่าฝ่ามือคนปกติเล็กน้อย แต่เป็นพระพุทธรูปดินเผาที่ไม่เคยพบมาก่อนในจังหวัดพะเยา ทางเจ้าหน้าที่และทีมงานยังทำการขุดค้นเพื่อศึกษาหาที่มาและการเชื่อมโยงต่อไป

นางสาววิวรรณ กล่าวต่ออีกว่า ถัดขึ้นไปจากตัววิหารประมาณ 4-5 เมตร จะพบสิ่งก่อสร้างเป็นฐานเจดีย์เก่าก่อสร้างด้วยอิฐ โบราณสถานสีน้ำตาลแดงเช่นกัน บริเวณรอบๆ ฐานเจดีย์จะมีเสาบัวหินที่ล้มพัง แตกหักแต่สภาพของดอกบัวหินยังคงงดงามเด่นชัด บ่งบอกให้เห็นถึงความศรัทธาของประชาชนในอดีตที่มีต่อพระพุทธศาสนา โดยประชาชนจะทำต้นเสาดอกบัวหินมาถวายเป็นพระพุทธบูชาไว้รอบเจดีย์ ซึ่งมีจำนวนกี่ต้นไม่สามารถระบุได้ เนื่องจากขึ้นอยู่กับกำลังศรัทธาของประชาชนในยุคนั้นด้วย ซึ่งพบว่าบริเวณฐานเจดีย์เก่าแห่งนี้มีร่องรอยการลักลอบขุดขโมยโบราณวัตถุ สังเกตได้จากเศษอิฐโบราณที่แตกเป็นก้อนเล็กก้อนน้อยกระจายไปตามโคนต้นไม้ที่ถูกทับถมอยู่ใต้ดิน

ที่มาข้อมูลและรูปภาพ : ขุดค้นพบพระพุทธรูป “ปางลีลา-ปางมารวิชัย” อายุกว่า 500 ปี ในเขตโบราณสถาน “บ้านร่องไฮ. มติชนอนไลน์ วันที่ 29 มกราคม 2561