เทพีอาร์ทีมิสเป็นเทพเจ้าหญิงในเทพปกรณัมกรีก (หรือไดอานาในเทพปกรณัมโรมัน) ฝาแฝดของเทพอพอลโล ซึ่งเป็นบุตรแห่งซุสและไททันชื่อว่าเลโต เธอได้รับการนับถือในฐานะเทพีแห่งดวงจันทร์ และการล่าสัตว์ นอกจากนี้เธอยังเป็นเทพีแห่งการถือเพศพรหมจรรย์ และการให้กำเนิด ซึ่งฟังดูแล้วเหมือนจะไม่เข้ากันยังไงชอบกล

เหตุที่เป็นเช่นนั้นคงเป็นเพราะก่อนที่เธอจะมาเป็นเทพีอาร์ทีมิส ท้องถิ่นต่างๆ ล้วนมีเทพีแห่งผืนป่า การล่าสัตว์ หรืออะไรต่อมิอะไร ก่อนที่ความเชื่อในเทพีอาร์ทีมิสแบบกรีกจะแผ่กระจายไปถึงท้องถิ่นนั้นๆ และหลอมรวมความเชื่อเดิมเข้าไปกับความเชื่อใหม่

ลักษณะเช่นนี้ทำให้คุณสมบัติของเทพและเทพีแต่ละองค์ของกรีกมีความหลากหลายมาก ซึ่งเป็นเรื่องปกติในระบบความเชื่อแบบพหุเทวนิยม เช่นเดียวกับเทพฮินดูในอินเดีย (แต่ถ้าเป็นระบบความเชื่อแบบเอกเทวนิยม การนำเสนอเทพในความเชื่อนั้นๆ ผิดแผกไปจากวิถีปกติถือเป็นเรื่องใหญ่ เนื่องจากความเชื่อที่ถูกต้องมีได้เพียงหนึ่งเดียว)

เทพีอาร์ทีมิสที่เรามักจะเห็นบ่อยๆ จะอยู่ในรูปเด็กสาวสวมผ้าคลุมสั้นเหนือเข่าดูทะมัดทะแมง บางครั้งก็จะถือธนูและสะพายกระบอกธนู แต่เทพีอาร์ทีมิสยังมี “ปาง” ที่ต่างไปจากรูปลักษณ์ปกติ นั่นคือเทพีอาร์ทีมิสแห่งอีเฟซุส เมืองใหญ่ที่สุดในเอเชียไมเนอร์ในยุคคริสต์ศตวรรษแรก (ปัจจุบันอยู่ในเขตประเทศตุรกี)

อาร์ทีมิสแห่งอีเฟซุสปรากฏในท่ายืนตรงขาชิดเหมือนถูกมัดไว้ สวมเครื่องทรงศรีษะแบบเมโซโปเตเมีย และยังมี “นม” จำนวนมากนับสิบเต้า แสดงให้เห็นว่า ในอีเฟซุส เทพีองค์นี้ถูกเน้นย้ำถึงความสำคัญในด้าน “การเจริญพันธุ์” ยิ่งกว่า “การรักษาพรหมจรรย์”

อย่างไรก็ดี ปัจจุบันมีนักวิชาการหลายรายออกมาโต้แย้งว่า สิ่งที่ห้อยย้อยเป็นพวงๆ บริเวณตั้งแต่หน้าอกลงมาของเทพีอาร์ทีมิสแห่งอีเฟซุสแท้จริงแล้วอาจไม่ใช่ “นม” แต่น่าจะเป็น “อัณฑะวัว” ที่ผู้คนนำมาบูชาให้กับเธอมากกว่า บ้างก็ว่าน่าจะเป็น “ไข่ผึ้ง” ด้วยชาวกรีกเชื่อกันว่า ผึ้งสามารถสืบพันธุ์วางไข่ได้โดยไม่อาศัยการร่วมเพศจึงสอดคล้องกับความเชื่อในเรื่องพรหมจรรย์ของเทพีอาร์ทีมิสด้วย

ทั้งนี้ แม้ว่าความเห็นเรื่องวัตถุที่ห้อยย้อยจากหน้าอกของเธอจะยังไม่ต้องตรงกันว่าเป็นสิ่งใดแน่ แต่สัญลักษณ์ทั้งสามประการที่ถูกอ้างถึงต่างก็สื่อถึงการเจริญพันธุ์ซึ่งถือเป็นปัจจัยสำคัญของชีวิตของผู้คนในยุคโบราณทั้งสิ้น

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 27 กันยายน 2559