พระมหาธาตุมุเตา พังจากแผ่นดินไหว เมื่อ พ.ศ. 2473

เมื่อคราวเสด็จพม่า พ.. 2478 สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเล่าเรื่องเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่เมืองหงสาวดี จน “พระธาตุมุเตา” พังทลายลง ความตอนหนึ่งว่า

เรื่องตำนานมุเตา เปรียบดูราวกับเขียนมาหมดเล่มสมุดเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม .. 2473 ด้วยในคืนวันนั้นเวลา 20 นาฬิกาเศษ เกิดแผ่นดินไหวอย่างแรง สะเทือนทั่วประเทศพม่าตลอดไปจนถึงเมืองไทย

แต่ตรงเมืองหงสาวดีแผ่นดินไหวแรงกว่าแห่งอื่น บ้านเรือนหักพังเกือบหมดทั้งเมือง คนหนีออกกลางแจ้งไม่ทันเรือนล้มทับตายกว่าร้อย

พระธาตุมุเตา (ชเวมอดอว์) ที่เมืองพะโค (หงสาวดี) ก่อนพังทลายจากแผ่นดินไหว
พระธาตุมุเตา หรือ ชเวมอดอว์ ที่เมืองพะโค (หงสาวดี) ก่อนพังทลายจากแผ่นดินไหว

ในครั้งนั้นเองทั้งองค์พระมหาธาตุมุเตาและสิ่งอื่นซึ่งสร้างไว้ในบริเวณหัก โค่นทั้งวัด แม้เวลาล่วงมาได้ 6 ปี ความเสียหายยังปรากฏอยู่จนบัดนี้

พอเข้าบริเวณแลเห็นวัดก็อนาถใจตั้งแต่ขึ้นบันได ด้วยศาลาหลังคาปราสาทซึ่งเคยมีติดต่อกันตลอดทางขึ้นก็พังหมด ยังเห็นแต่โคนเสารายอยู่ทั้งสองข้าง กรรมการเขามีแก่ใจทำฉนวนเสาไม้มุงสังกะสีขึ้นไว้แทน พอให้พวกสัปปุรุษได้อาศัยร่มเงาเมื่อขึ้นบันได ร้านขายเครื่องสักการะก็ได้แต่ทำแคร่วางของขายอยู่ข้างทางไม่กี่ร้าน

ขึ้นไปถึงลานพระมหาธาตุยิ่งอนาถใจหนักขึ้น พอแลเห็นองค์พระมุเตาก็แทบจะพลั้งปากออกอุทานว่าแม่เจ้าโว้ย’เพราะเมื่อเห็นมาแต่ไกล สำคัญว่าพังเพียงปากระฆังเหนือชั้นทักษิณ ที่จริงเป็นเช่นนั้นแต่ทางด้านตะวันตก ทางด้านอื่นพังลงมาจนชั้นทักษิณ แลเห็นเป็นแต่กองดินสูงใหญ่พังท่วมถมออกไปจนพ้นลานพระมหาธาตุ

ซาก พระธาตุมุเตา ที่พังทลาย
ซากพระธาตุมุเตา (ชเวมอดอว์) ที่เมืองพะโค (หงสาวดี) ที่พังทลายลงมาเมื่อ พ.ศ. 2473

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง :

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. “เที่ยวเมืองพม่า”. (มติชน, 2545)


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 23 กรกฎาคม 2560