เรียนผู้ดูแลเพจศิลปวัฒนธรรม

การแบ่งแยกยุคสมัย และความต่อเนื่องของรัฐเป็นสิ่งที่วุ่นวายน่าดู เพราะทุกวันนี้ยังมีคนเข้าใจว่า ประเทศไทยกับประเทศสยามไม่มีความต่อเนื่องกัน ด้วยเหตุนี้ ประเทศไทยในปัจจุบันนี้ จึงยิ่งไปเชื่อมโยงกับอาณาจักรโบราณอย่างอยุธยา หรือสุโขทัยไม่ได้เลย

เหมือนอย่างที่คุณชัยภัทร หงษ์อุดม ได้แสดงความเห็นไว้ในเฟซบุ๊กใต้บทความเรื่อง “สงครามเมืองเชียงกราน ไม่ใช่ไทยรบพม่า” ว่า

“ประเทศไทยเปลี่ยนชื่อจากสยามเมื่อ2482จะไปรบกับพม่าตอนไหนเหมือนที่ อ.ปู่สุจิตว่า”

ผมมองว่าการอธิบายในลักษณะนี้มีปัญหา เพราะผู้อธิบายมองไม่เห็นความต่อเนื่องของรัฐ ประเทศไทยจึงตัดขาดกับประเทศสยามโดยสิ้นเชิงเมื่อมีการเปลี่ยนชื่อ ซึ่งผมเชื่อว่าไม่ถูกต้อง เพราะแม้ชื่อประเทศจะเปลี่ยนอย่างไร สถานะความผูกพันระหว่างรัฐ หรือพลเมือง รวมไปถึงพันธสัญญาต่างๆ ที่ประเทศสยามมีก็ต้องต่อเนื่องไปถึงประเทศไทยด้วย ไม่ใช่ว่าเปลี่ยนชื่อประเทศแล้ว อะไรๆ ที่เป็น “สยาม” ก็ไม่เกี่ยวกับ “ไทย” อีกเลย

เหมือนกับการบอกว่า ถ้า “นาย ก.” ไปขโมยของ แล้วเปลี่ยนชื่อ เป็น “นาย ค.” หลังเปลี่ยนชื่อ “นาย ค.” ไม่เคยขโมยขโมยของอีกเลย อย่างนี้เราจะสรุปว่า “นาย ค.” เกิดมาไม่เคยขโมยของอย่างนั้นหรือ? ถ้าสรุปอย่างนี้ได้ ตำรวจคงจะตกงานกันหมดแล้วล่ะครับ

ประเด็นที่ผมพยายามจะชี้ก็คือเรื่องความต่อเนื่องของรัฐมันมีอยู่ ไม่ได้ขาดตอนไปอย่างสิ้นเชิง แม้จะมีการ “ปฏิวัติ-รัฐประหาร” ผู้ที่ขึ้นมามีอำนาจเหนือดินแดนหรือประชาชนกลุ่มเดิมก็ควรต้องรับภาระความรับผิดชอบของรัฐเดิมสืบมาด้วย

ฉะนั้นถ้าจะบอกว่า ไทยไม่เคยรบพม่าผมว่าเราน่าจะพูดเช่นนั้นไม่ได้ เพราะหากแม้ว่าเราจะไม่ยอมรับกรุงศรีอยุธยาว่าเป็นราชอาณาจักรของคนไทย และมีความตัดขาดอย่างสิ้นเชิงกับกรุงรัตนโกสินทร์ แต่ถึงอย่างนั้นในยุครัตนโกสินทร์แห่งราชวงศ์จักรีซึ่งยังคงสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน รัฐของคนไทยแห่งนี้ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่กรุงเทพฯ เคยรบกับพม่ามาก่อน แม้จะเปลี่ยนชื่อรัฐไปแล้วแต่ก็ปฏิเสธข้อเท็จจริงนี้ไม่ได้

อีกอย่างหนึ่งที่ผมเห็นว่ามีคนยังเข้าใจผิดอยู่มากก็คือคำว่า “สยาม” ซึ่งหลายคนเข้าใจไปว่า ถ้าจะเรียกประชาชน หรือรัฐ หรืออาณาจักรที่เคยตั้งอยู่บนแผ่นดินไทยในปัจจุบัน ก่อนปี 2482 ต้องเรียกว่า “สยาม” เท่านั้นถึงจะถูก แต่จริงๆ แล้วถ้าลองไปบอกคนสมัยกรุงศรีอยุธยาว่า “คุณเป็นคนสยาม” พวกเขาอาจจะไม่เข้าใจเลยก็ได้ เพราะว่าคนสมัยนั้นเขาเรียกตัวเองว่า “ไทย” (หรือสะกดแบบเดิมว่า “ไท”) มาแต่ไหนแต่ไรแล้ว ไม่ได้เรียกตัวเองหรืออาณาจักรของตัวเองว่า “สยาม” แต่อย่างใด การที่คนไทยใช้คำ “สยาม” มาเรียกตัวเองและอาณาจักรก็เป็นการใช้ตามอย่างฝรั่งในสมัยรัตนโกสินทร์นี่เอง

หลักฐานอยู่ในบันทึกของ ลาลูแบร์ ทูตฝรั่งเศสที่เดินทางเข้ามายังกรุงศรีอยุธยาเมื่อสมัยพระนารายณ์ซึ่งได้พูดถึงคำว่า “เซียม” หรือ “สยาม” กับคำว่า “ไท” หรือ “ไทย” เอาไว้ว่า

“ชื่อ เซียม (Siam) นั้น ไม่เป็นที่รู้จักในหมู่ชาวเซียม คำนี้เป็นคำหนึ่งในบรรดาคำที่พวกโปรตุเกสในอินเดียใช้กัน, และก็เป็นคำที่ยากจะค้นหารากเหง้าของมันได้” และ “ชาวเซียมนั้นเรียกตัวเองว่าไท (Tai) หมายความว่าอิสระ ตามความหมายของคำในภาษาของเขาซึ่งยังมีความหมายเช่นนั้นมาจนทุกวันนี้”

ฉะนั้นผมจึงมองว่า ถ้าจะเรียกอาณาจักรของคนไทย ว่าอาณาจักรไทยก็น่าจะไม่ผิด ไม่มีความจำเป็นอะไรที่เราจะต้องเรียกอาณาจักรหนึ่งๆ ด้วยชื่อที่ฝรั่งเรียกเป็นมาตรฐานเท่านั้น

ด้วยความเคารพ

นายไข่เขียว