เมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ ที่ผ่านมา ผู้สื่อข่าวรายงานว่า สำนักศิลปากรที่ 12 นครศรีธรรมราชเปิดเผยการขุดค้นพบภาพสลักหิน “มหากรุณิกะ” โพธิสัตว์ฝ่ายมหายานสลักจากหิน ที่แหล่งโบราณคดีีเขาพระนารายณ์ หรือเขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี

โบราณวัตถุดังกล่าวถูกพบที่โบราณสถานหมายเลข 12 หลังเดียวกันกับที่มีการขุดค้นพบธรรมจักรศิลา และจักรสัมฤทธิ์ โดยเป็นศาสนสถานที่ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาทางด้านทิศตะวันตกของเขาศรีวิชัย

ลักษณะเป็นแผ่นหินขนาดเล็ก สลักนูนต่ำ ขนาดสูง 6.3 เซนติเมตร กว้าง 6.3 เซนติเมตร หนา 1.2 เซนติเมตร เป็นรูปบุคคลประทับนั่ง ขาซ้ายพับราบกับพื้น ขาขวาชันเข่าขึ้น เรียกว่า ท่ามหาราชลีลาสนะ มือซ้ายวางไว้บนหัวเข่าซ้าย มือขวายกขึ้นแตะที่ปลายคาง ศรีษะโน้มลงไปทางขวา เบื้องหลังมีชายผ้าเป็นริ้วชูชี้ขึ้น ส่วนบนและขอบขวาของวัตถุชำรุดหักหายไป

นายภาณุวัฒน์ เอื้อสามาลย์ นักโบราณคดีชำนาญการ กล่าวว่า “ผมได้สงภาพโบราณวัตถุให้ ดร.นันทนา ชุติวงศ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ศิลปะอินเดียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ช่วยพิจารณาให้คำปรึกษา อาจารย์สินนิษฐานว่าคือ “พระโพธิ์สัตว์อวโลกิเตศวร ปางมหากรุณิกะ” ขณะทรงครุ่นคิดพิจารณาเพื่อแสวงหาแนวทางนำสรรพสัตว์ทั้งหลายให้หลุดพ้นจากห้วงแห่งความทุกข์ และท่านได้มอบบทความของท่านเรื่อง “An Aspect of the Bodhisattva Avalokitesvara in Ancient Indonesia.” ซึ่งตีพิมพ์ในหนังสือ Ancient Indonesia Sculpture. เมื่อปี ค.ศ. 1994 ให้มาศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม พบว่า ปางนี้มีต้นกำเนิดมาจากอินเดียตั้งแต่สมัยคันธาระ (พุทธศตวรรษที่ 6-8) ส่วนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้พบแพร่หลายในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13-15 นอกจากนี้ยังพบในแถบประเทศจีน เกาหลี และญี่ปุ่น ซึ่งนับถือนิกายมหายาน

โบราณวัตถุชิ้นนี้ ถือเป็นหลักฐานที่สำคัญที่ช่วยในการวิเคราะห์แปลความ โบราณสถานหมายเลข 12 ของเขาศรีวิชัย ที่อยู่ระหว่างการศึกษาขุดค้นอยู่ ณ ขณะนี้ ว่าน่าจะสร้างขึ้นเนื่องในศาสนาพุทธ นิกายมหายานที่มีการเคารพบูชา พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร พระผู้เปี่ยมล้นด้วยพระเมตรตาต่อมวลสรรพสัตว์ทั้งหลาย”

นายภาณุวัฒน์ ยังกล่าวต่ออีกว่า อย่างไรก็ตามในขณะนี้ยังเป็นการศึกษาเบื้องต้น ขอให้ผู้มีความรู้ร่วมศึกษาและเสนอความเห็นด้วย

---

ที่มาข้อมูลและรูปภาพ : “พบโพธิสัตว์ “มหากรุณิกะ” ทำท่าครุ่นคิด นักโบราณเผยอายุกว่าพันปี เปิดทางผู้รู้ร่วมศึกษา”. มติชนออนไลน์