คนโบราณไม่ว่าหญิงหรือชายจะมีของใกล้ตัวกันทุกคน ของใกล้ตัวของผู้หญิงคือ กระทายหมาก หรือเชี่ยนหมาก ส่วนของผู้ชายคือ กลักบุหรี่ หรือกระป๋องใส่บุหรี่ที่ยังไม่ได้มวนพร้อมสูบ เวลาจะสูบบุหรี่สักทีก็ต้องนั่งมวนเดี๋ยวนั้น แล้วจุดด้วยไฟที่เกิดจากตีหินเหล็กไฟให้เป็นประกายและติดกับนุ่นที่ใส่อยู่ในหลอดที่มีพร้อมอยู่ข้างกาย จึงจะได้สูบบุหรี่ดังใจนึก

ตายายของฉันก็มีกระทายหมากและกล่องบุหรี่อยู่ข้างกายตลอดเวลา หลานๆ อันได้แก่ ตัวฉัน พี่สาว และพี่ชายลูกของลุงจะชอบรื้อเชี่ยนหมากของยายออกมาเล่น ลำพังแต่ชั้นบนที่วางเครื่องหมากก็สนุกจะแย่ มีทั้งเต้าปูนแดง หมากแห้ง หมากสด ใบพลูนึ่ง ใบพลูสด ซองพลู ขวดพิมเสน ตลับจิ๋วใส่สีผึ้งมีพระองค์จิ๋วอยู่ใต้สีผึ้ง กระป๋องใส่ยาเส้น ตะบันหมากทองเหลือง ผ้าเช็ดน้ำหมากลายตาราง กรรไกรหนีบหมากหน้าตาแสนมหัศจรรย์ หนีบไม่ดีนิ้วขาดไปเลยเพราะคมกริบ

ที่สนุกกว่านั้นคือใต้เชี่ยนหมากนั้นจะเป็นที่ยายใส่ของนานาชนิดเหมือนกระเป๋าสตางค์ของคนโบราณ มีตั้งแต่มีดเล่มน้อย เข็มเย็บผ้า เม็ดกระดุม เชือกและของกระจุกกระจิกต่างๆ หาอะไรไม่เจอก็มาหาที่เชี่ยนหมากยาย ก็จะพบสิ่งนั้น หรือสิ่งที่สามารถทดแทนกันได้

และสิ่งสำคัญคือมีเศษสตางค์ที่ยายชอบใส่ไว้ใต้เชี่ยนหมากนี้ ทำให้มีเงินไปซื้อขนมกินได้ หลานทั้ง ๓ คนจึงชอบผลัดกันมารื้อค้นกระทายหมากของยาย ยังไงก็ต้องได้สตางค์ไปซื้อขนมกินแน่ๆ หรือได้ของกระจุกกระจิกเอาไปใช้ประโยชน์ในการเล่นต่างๆ นอกจากสตางค์แล้ว จะต้องการอะไรเป็นต้องมีในกระทายหมากยายสักอย่าง แสตมป์ติดจดหมาย เทียนขี้ผึ้ง จิปาถะ

ส่วนกระป๋องบุหรี่ของคุณตานั้น จะมีอุปกรณ์ในการสูบบุหรี่ คือ หินเหล็กไฟ ยาเส้น และใบตองมวนบุหรี่ จะสูบบุหรี่กันทีรู้สึกจะเป็นเรื่องใหญ่ เพราะจะต้องมวนบุหรี่ด้วยใบตองแห้งที่คุณยายต้องไปเก็บใบตองแห้งมาจากในสวนแล้วเอามาฉีกเป็นใบๆ ให้เหมาะกับการมวนบุหรี่ แล้วตัดให้เรียบร้อยเท่ากันด้วยกรรไกร เป็นตั้งใบต้องแห้งสำหรับมวนบุหรี่ยาเส้นมวนหนึ่งๆ เวลาจะสูบคุณตาก็จะเปิดกระป๋องบุหรี่และจัดแจงมวนยาเส้นด้วยใบตองที่ตัดไว้เรียบร้อย พอได้เป็นมวนก็คาบไว้ที่ปาก

จากนั้นก็ตีหินเหล็กไฟให้เกิดเปลวไฟสำหรับจุดบุหรี่ทั้งๆ ที่ไม้ขีดไฟนั้นก็มี แต่คุณตาคงจะไม่ชอบใจสู้จุดบุหรี่กับหินเหล็กไฟที่ตีเองดีกว่า คุณตาจะมีหลอดเหล็กสีดำมะเมื่อมซึ่งยัดไว้ด้วยด้ายสำลี เมื่อจะจุดไฟก็เอาหินเหล็กไฟมาวางบนปากหลอด แล้วใช้เหล็กแท่งยาวๆ ตีหินเหล็กไฟนั้นก็จะเกิดประกายไฟไปติดสำลีเป็นไฟให้คุณตาจุดบุหรี่ได้

เด็กๆ ชอบดูคุณตาตีหินเหล็กไฟให้เกิดประกายไปติดสำลีให้เป็นไฟ แล้วจุดบุหรี่ใบตองแห้งพ่นควันปุ๋ยอย่างสำราญใจ ทั้งๆ ที่ไม้ขีดไฟก็มีใช้แล้วในขณะนั้น แต่คุณตายังคงประหยัดไม้ขีดไฟเอาไว้ใช้ประโยชน์อย่างอื่น สู้นั่งตีหินเหล็กไฟจุดบุหรี่ไม่ได้ หลานๆ ก็ชอบนั่งดูเพราะคอยลุ้นว่าเมื่อไรไฟคุณตาจะติดสำลีสักที พอสำลีติดไฟลุกไหม้ก็จะตบมือเฮกันอย่างสนุกสนาน

ทั้งกระทายหมากและกล่องบุหรี่จะวางไว้ข้างกายคุณยายและคุณตาไม่ห่างเลย เพราะคุณยายก็จะต้องกินหมากปากไม่ว่าง เพราะต้องกินต่อไปเรื่อยๆ เมื่อคายหมากเก่าทิ้งเพราะหมากจืดแล้ว ต้องกินของใหม่ทดแทน ปากของยายจะต้องมีหมากเคี้ยวอยู่ตลอดเวลา มิฉะนั้นก็จะเกิดอาการคล้ายจะเป็นลมเนื่องจากติดหมากขาดไม่ได้ กระทายหมากจึงห่างตัวไม่ได้จะต้องอยู่ใกล้มือตลอดเวลา

ซึ่งในสมัยก่อนนั้นการกินหมากแทบจะเรียกได้ว่าเป็นวัฒนธรรมของชนชาติในเอเชียอาคเนย์เราด้วยซ้ำ ทั้ง พม่า ไทย ลาว เขมร ญวน มาเลย์ และการกินหมากจะทำให้ฟันดำเพราะยางไม้ ซึ่งกลับถือกันว่าทำให้ผู้หญิงดูสวย ถ้าใครปล่อยฟันให้ขาวจะถือว่าหน้าจืด ไม่งาม เชี่ยนหมากนี้ยังเป็นของข้างกายที่เอาไว้ใช้ต้อนรับขับสู้แขกผู้มาเยือนอีกด้วย ใครไปใครมาก็เรียกกินหมากสักคำ น้ำสักขัน เป็นการต้อนรับ

เชี่ยนหมากหรือกระทายหมากนี้ยังเป็นเครื่องแสดงยศถาบรรดาศักดิ์ของชนชั้นได้อีกด้วย โดยดูจากวัสดุที่ใช้ทำเชี่ยนหมาก หากต้องการแสดงถึงยศถาบรรดาศักดิ์ เชี่ยนหมากก็จะทำจากไม้แกะสลัก เครื่องเขิน ทองเหลือง เงิน หากเป็นชนชั้นกษัตริย์ก็ทำจากทองคำ ส่วนของคุณยายเป็นหญิงชาวบ้านอยู่กับบ้านท่านก็ใช้เชี่ยนหมากเขิน และต้องมีกระโถนน้ำหมาก วางข้างกายใกล้กระทายหมากอีกด้วย ถ้าท่านมีชีวิตอยู่มาจนถึงสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรีและสั่งห้ามการค้าหมากพลูและสั่งให้เลิกกินหมาก ไม่รู้ว่าคุณยายจะมีวิธีใดรับมือกับคำสั่งนี้ เพราะท่านติดหมากแบบขาดปากไม่ได้

ส่วนคุณตาก็จะสูบบุหรี่อยู่ตลอดเวลาที่ทำกิจกรรมต่างๆ ซึ่งก็น่าแปลกว่าคนสมัยก่อนก็สูบบุหรี่กันแทบจะตลอดเวลา แต่ท่านก็แข็งแรงดีไม่มีโรคเกี่ยวกับปอดคุกคามแต่อย่างใด จนอายุเกือบ ๑๐๐ ปี คุณตาเป็นคนมีศิลปะในการทำของแปลกๆ เอาไว้ใช้ในบ้าน เช่น ทำพัด โดยใช้ไม้ไผ่เป็นโครงแล้วใช้กระดาษว่าวปิดบนโครงนั้น ก็จะได้พัดกระดาษที่แข็งแรงเอาไว้ใช้ในบ้าน เตาไฟดินเผาในบ้านก็ไม่ต้องซื้อใหม่ เพราะคุณตาจะคอยใช้ดินเหนียวซ่อมแซมลูบไล้ไม่ให้แตกหัก ทำให้มีเตาไฟที่ทนทานใช้ในบ้านโดยไม่ต้องซื้อใหม่ให้เปลืองสตางค์

ฉะนั้นคุณตาจะมีของอุปกรณ์ต่างๆ อยู่ใกล้ตัวตลอดเวลาอีกด้วย นึกอยากจะทำอะไรก็สามารถทำได้ทันที อุปกรณ์อยู่ไม่ห่างตัว และก็ยังมีชุดอุปกรณ์การสูบบุหรี่ของคุณตา เวลาจะจุดบุหรี่แต่ละครั้ง ดูจะต้องใช้ความพยายามในการทำให้เกิดไฟมากมายแทบจะหายอยากสูบ แต่คุณตาท่านก็จะทำอย่างใจเย็นทุกครั้งจนกว่าจะเกิดเปลวไฟใช้จุดบุหรี่ได้ หรือใช้จุดไฟทำอะไรอื่นๆ หลานๆ นั่งดูไปก็ลุ้นระทึกไปด้วยว่าจะเกิดไฟขึ้นไหม นานๆ เข้าก็เห็นเป็นเรื่องธรรมดา

บัดนี้อุปกรณ์ชุดหินเหล็กไฟของคุณตาก็กระจัดกระจายไม่ได้เก็บไว้เป็นที่เป็นทาง จึงทำให้สูญหายไปอย่างน่าเสียดาย แต่ในปัจจุบันนี้ก็จะไม่ได้เห็นคนแก่มานั่งทำให้ดูอีกแล้ว