เป็นที่เชื่อกันในวงกว้างว่าวรรณคดีเรื่อง นางนพมาศ นั้นถูกแต่งในสมัยสุโขทัย เนื่องมาจากกรมศิลปากรเป็นผู้จัดหนังสือเรื่องนางนพมาศไว้ในสมัยสุโขทัย แต่ในปัจจุบันมีหลักฐานหลายอย่างที่บ่งชี้ว่านางนพมาศเป็นวรรณกรรมช่วงต้นรัตนโกสินทร์

หากพิจารณาสำนวนโวหารอย่างละเอียดจะสังเกตได้ว่าเป็นหนังสือที่แต่งขึ้นในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ ระหว่างรัชกาลที่ 2 และ 3 หรือก่อนหลังไม่มาก เพราะหากนำสำนวนหนังสือเรื่องนี้ไปเปรียบเทียบกับหนังสือที่เชื่อกันว่าแต่งขึ้นในสมัยสุโขทัยอย่างไตรภูมิพระร่วง หรือหนังสือที่แต่งขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา ก็จะเห็นความแตกต่างอย่างชัดเจน

นอกจากนั้นยังมีเนื้อความที่แสดงให้เห็นว่าหนังสือเล่มนี้นั้นถูกแต่งในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ เช่น หนังสือเล่มนี้กล่าวถึงชื่อฝรั่งหลายชาติที่ยังไม่เข้ามาครั้งสุโขทัยเป็นราชธานี ปืนใหญ่ขนาดหนักที่ยังไม่เกิดขึ้นในโลกแต่กลับปรากฎในหนังสือเล่มนี้ และฝรั่งชนชาติอเมริกัน ที่พึงเป็นประเทศได้ไม่ถึง 200 ปี แต่กลับมีชื่ออยู่ในหนังสือเล่มนี้อย่างน่าแปลกใจ

สมเด็จพระเจ้าบรมวงษ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเคยให้คำอธิบายหนังสือเรื่องนางนพมาศไว้แล้วว่า “แต่งในระหว่างรัชกาลที่ 2 กับที่ 3 ไม่ก่อนนั้นขึ้นไป และไม่เป็นสำนวนภายหลังนั้นลงมาเป็นแน่” (สุจิตต์ วงษ์เทศ. 2545 : 244) และทรงวิเคราะห์ว่าบางตอนอาจเป็นพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3

ศาสตราจารย์ ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ เป็นอีกหนึ่งท่านที่อธิบายไว้อย่างชัดเจนว่า “นางนพมาศมีข้อความอยู่หลายตอนที่แสดงว่าจะแต่งในสมัยสุโขทัยไม่ได้ เช่น การอ้างถึงอเมริกัน ปืนใหญ่ ฯลฯ นอกจากนี้สำนวนโวหารก็เห็นได้ชัดเจนว่าเขียนขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ ซ้ำยังเชื่อกันอีกด้วยว่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ ได้ทรงพระราชนิพนธ์แทรกอยู่ประมานครึ่งเรื่อง” (ศาสตราจารย์ ดร. นิธิ เอียวศรีวงศ์. 2545 : 114)

อย่างไรก็ตามกรมศิลปากรยังคงจัดหนังสือเรื่องนางนพมาศให้เป็นวรรณกรรมสุโขทัย โดยให้เหตุผลว่า “มิให้เกิดความสับสนแก่ผู้ศึกษาและไม่ขัดกับตำรับตำราว่าด้วยวิชาประวัติวรรณคดีไทยปัจจุบัน” (สุจิตต์ วงษ์เทศ. 2545 : 247)

ถึงอย่างนั้น ก็เป็นที่แน่นอนและชัดเจนแล้วว่าวรรณคคีเรื่องนางนพมาศนั้น ถูกแต่งขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เป็นวรรณกรรมแห่งยุคต้นรัตนโกสินทร์ มิใช่วรรณกรรมสุโขทัยแต่อย่างใด

คลิกอ่านเพิ่มเติม : ลอยกระทง เกิดขึ้นในสมัยสุโขทัยจริงหรือ?

---

อ้างอิง

หนังสือ “ประเพณี 12 เดือน ในประวัติศาสตร์สังคมวัฒนธรรมเพื่อความอยู่รอดของคน”. ปรานี วงษ์เทศ. มติชน. 2548

หนังสือ “ไม่มีนางนพมาศ ไม่มีลอยกระทง สมัยสุโขทัย”. สุจิตต์ วงษ์เทศ. มติชน. 2545